(TT&VH) - Nhân dịp nhà thơ Phùng Quán được đặt tên cho một con đường tại tỉnh Thừa Thiên - Huế, nỗi nhớ anh lại trào dâng trong tôi.
Phùng Quán - ký họa sổ tay, bút sắt của Đỗ Đức, tháng 3/1993 |
Hầu như hơn mười mấy năm chơi với nhau tôi thấy duy nhất có một lần anh Quán nổi giận. Anh nổi giận khi bình bốn câu ca dao: “Trong đầm gì đẹp bằng sen/ Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng/ Nhị vàng bông trắng lá xanh/ Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.
Bài ca dao rất đẹp về hoa sen. Nhưng không hiểu sao, tôi nhớ lúc ấy cơn giận bốc ngùn ngụt, mắt anh quắc lên. Anh bảo: Tất cả tráo trở ở chữ “gần”. Sen chỉ “gần” chứ không kết tinh từ bùn thối. Khi thành đạt nó khước từ nguồn gốc, nó là bọn tráo trở với giống nòi sinh ra nó - anh gằn giọng - “Mặc cho câu ca được cả nước lưu truyền/ Và đời vẫn tin là ca ngợi phẩm chất của sen/ Nhưng tôi không thể nào tin được/ Câu ca này gốc gác tự nhân dân?/ Bởi câu ca sặc mùi phản trắc/ Của những phường bội nghĩa vong ân!”. Ngừng một lát anh đọc tiếp, gằn từng chữ, phẫn uất: “Vốn con cái của giai cấp cùng khổ/ Chúng chòi lên cuộc đời quyền lực vàng son/ Nghĩ đến mẹ cha chúng xấu hổ/ Chúng mưu toan giấu che từ bỏ/ Nói xa gần chúng mượn chuyện, sen/ Chính là sen mọc lên từ trong đó/